Kanser lidah merupakan sebahagian daripada kanser mulut. Seperti penyakit kanser yang lain, ianya berlaku apabila sel badan membahagi tanpa kawalan lalu menyebabkan berlakunya ketumbuhan atau tumor.
Terdapat dua jenis kanser lidah:
- Yang pertama adalah kanser lidah oral yang melibatkan bahagian lidah yang boleh dikeluarkan dari mulut
- Yang kedua adalah kanser pangkal lidah yang melibatkan bahagian lidah yang bersambung dengan tenggorok
Kanser pangkal lidah juga merupakan sebahagian daripada kanser oropharyngeal, yang selalunya dikesan setelah ianya merebak ke kelenjar limfatik pada leher.
Kanser lidah jarang berlaku berbanding kanser yang lain. Selalunya ia dikesan pada orang dewasa yang lebih berumur dan jarang berlaku pada kanak-kanak.
Tanda dan gejala
Antara tanda-tanda awal kanser lidah adalah benjolan atau ruam pada sebelah bahagian lidah yang tidak hilang. Ia selalunya berwarna merah jambu. Kadangkala ruam ini boleh berdarah apabila disentuh atau tergigit.
Pesakit juga boleh mengalami:
- Sakit pada atau berdekatan lidah
- Perubahan suara seperti menjadi garau
- Masalah menelan
Jika anda mengalami ruam yang pedih pada lidah atau di dalam mulut yang tidak hilang selepas beberapa minggu, dapatkan pemeriksaan doktor.
Jika kanser berlaku pada pangkal lidah, gejalanya lebih sukar untuk dikesan. Doktor gigi mungkin menemui tanda-tanda kanser ketika melakukan pemeriksaan mulut berkala atau ketika melakukan rawatan lain yang tidak berkaitan.
Punca
Virus HPV (human papillomavirus) boleh menyebabkan kanser pada pangkal lidah. HPV juga boleh menyebabkan jangkitan pada alat kelamin serta menyebabkan kanser serviks, kanser zakar, dan kanser dubur. Ianya juga merupakan salah satu penyakit kelamin yang kerap berlaku.
Terdapat banyak jenis HPV namun terdapat beberapa jenis strain yang boleh menyebabkan kanser dan dikenali sebagai HPV berisiko tinggi.
Selain itu, antara punca lain yang boleh meningkatkan risiko mendapat kanser lidah termasuklah:
- Penggunaan tembakau
- Penggunaan alkohol
- Gigi yang tajam
- Tidak menjaga kebersihan gigi dan gusi
Faktor genetik juga mungkin memainkan peranan dalam meningkatkan risiko seseorang mendapat kanser lidah.
Pengesanan
Doktor akan mengambil sejarah perubatan berkaitan gejala yang berlaku serta melakukan pemeriksaan dalam mulut. Doktor juga mungkin akan melakukan ujian x-ray atau imbasan CT bagi melihat dengan lebih jelas perubahan yang berlaku pada tulang atau tisu dalam mulut.
Selain itu, sampel biopsi dari lidah atau bahagian dalam mulut juga boleh diambil bagi diuji di makmal untuk melihat jika terdapat perubahan pada sel.
Rawatan
Rawatan adalah bergantung kepada lokasi dan saiz kanser.
Pembedahan merupakan cara terbaik bagi membuang ketumbuhan daripada lidah yang boleh dilihat. Doktor juga mungkin akan membuang juga sedikit tisu yang sihat serta kelenjar limfatik bagi memastikan keseluruhan sel kanser telah dikeluarkan dan tiada yang tertinggal.
Jika kanser tersebut berlaku dibelakang lidah, rawatan terapi radiasi (x-ray dan juga radiasi yang lain) mungkin akan dilakukan. Kadangkala rawatan kanser lidah melibatkan gabungan kemoterapi, ubat-ubatan dan juga terapi radiasi.
Selepas itu, pesakit juga mungkin memerlukan terapi susulan bagi memulihkan semula fungsi lidah dan mulut seperti mengunyah, menggerakkan lidah, menelan dan bercakap.
Temujanji akan terus dilakukan selepas rawatan bagi memastikan sel kanser tidak muncul semula.
Pencegahan
Kebanyakan punca kes kanser pangkal lidah adalah disebabkan oleh jangkitan virus HPV. Antara cara bagi mencegah jangkitan virus ini adalah:
- Mendapatkan vaksin HPV, bergantung kepada umur. Bincang dengan doktor anda tentang pilihan vaksin yang ada.
- Jika anda aktif secara seksual, gunakan kondom ketika melakukan hubungan seks.
- Jangan kerap bertukar pasangan.
- Lakukan pemeriksaan berkala jika anda berisiko tinggi.
Perkara di bawah juga boleh dilakukan bagi mencegah kanser lidah:
- Jangan menggunakan tembakau dalam sebarang bentuk.
- Elakkan mengambil alkohol terlalu banyak atau kerap.
- Jaga kebersihan gigi dan gusi setiap hari.
- Lakukan pemeriksaan mulut berkala dengan doktor gigi.
