Kulit anda mempunyai lubang-lubang halus yang dipanggil pori yang boleh tersumbat dengan minyak, bakteria, sel kulit mati dan juga habuk. Apabila ini berlaku, bintik halus yang dipanggil “zit” akan muncul. Jika ianya sering berlaku lama-kelamaan akan terjadinya jerawat.
Jerawat merupakan masalah kulit yang paling kerap berlaku di Malaysia. Walaupun jerawat tidak merbahaya, namun ianya menyakitkan lebih-lebih lagi jika jerawat yang teruk. Di samping itu jerawat juga boleh menyebabkan tekanan emosi.
Jerawat boleh memberikan perasaan malu dan rendah diri, dan jika berlaku dengan teruk atau untuk suatu tempoh yang panjang boleh menyebabkan parut pada muka dan badan.
Terdapat banyak rawatan yang berkesan untuk mengurangkan jerawat dan mengelakkan parut daripada berlaku.
Tanda-tanda dan gejala
Jerawat boleh berlaku pada mana-mana sahaja bahagian badan. Selalunya ia berlaku di muka, belakang, leher, dada dan bahu.
Jika anda mempunyai jerawat, mungkin anda perasan kadangkala ianya berbentuk bintik berwarna putih atau hitam. Bintik ini dikenali sebagai komedon.
Bintik hitam berada di bahagian permukaan kulit dan berwarna hitam kerana terdedah kepada oksigen di udara manakala bintik putih pula berada di bawah permukaan kulit dan tidak terdedah kepada udara.
Selain komedon ini, terdapat beberapa lagi jenis jerawat yang boleh berlaku. Jerawat berbentuk keradangan adalah yang paling senang menyebabkan parut pada kulit. Antara jerawat ini adalah:
- Papule iaitu bintik kecil berwarna merah disebabkan oleh keradangan atau jangkitan pada folikel bulu atau rambut.
- Pustule iaitu bintik merah bersaiz kecil tetapi mempunyai nanah di dalamnya.
- Nodule iaitu bintik keras yang berada di bawah permukaan kulit dan sakit apabila disentuh.
- Cyst iaitu bintik besar yang kasar dan mengandungi nanah yang juga sakit apabila disentuh.
Punca jerawat
Jerawat berlaku apabila pori pada kulit tersumbat oleh minyak, sel kulit mati dan juga bakteria.
Setiap pori pada kulit sebenarnya merupakan ruang folikel. Folikel terdiri daripada rambut atau bulu dan juga kelenjar sebum (minyak).
Fungsi kelenjar sebum ini adalah untuk merembeskan sebum atau minyak ke permukaan kulit bagi menjadikan kulit lebih lembap dan lembut.
Masalah kepada kelenjar sebum akan menyebabkan berlakunya jerawat. Masalah ini terjadi apabila:
- Terlalu banyak sebum atau minyak dihasilkan.
- Sel kulit mati berkumpul dalam ruang pori dan menyebabkan minyak tersumbat.
- Terdapat bakteria di dalam ruang pori dan menyebabkannya tersumbat.
Masalah-masalah inilah yang menyebabkan berlakunya jerawat. Apabila berlakunya pori tersumbat, minyak yang dihasilkan tidak dapat keluar lalu akan menyebabkan jerawat.
Faktor risiko berlakunya jerawat
Terdapat banyak mitos berkenaan bagaimana jerawat berlaku. Ramai percaya bahawa makanan seperti coklat atau makanan berminyak boleh menyebabkan jerawat. Sebenarnya tiada bukti saintifik berkenaan dakwaan ini.
Namun jerawat lebih senang berlaku disebabkan perkara berikut:
- Perubahan hormon ketika akil baligh atau sedang mengandung.
- Sesetengah ubat seperti beberapa jenis pil perancang atau kortikosteroid.
- Makanan yang tinggi kandungan gula atau karbohidrat seperti roti dan chip kentang.
- Berkaitan keturunan jika ibu bapa juga mengalami masalah jerawat.
Golongan paling berisiko adalah remaja ketika akil baligh. Pada ketika ini akan berlakunya perubahan hormon dalam badan dan menyebabkan lebih banyak sebum dihasilkan yang menyebabkan jerawat. Ianya akan pulih atau bertambah baik apabila umur semakin meningkat.
Pemeriksaan jerawat
Jika anda mempunyai gejala jerawat, doktor akan melakukan pemeriksaan kulit. Doktor akan cuba mengenalpasti jenis jerawat dan tahap keterukannya untuk menentukan rawatan terbaik.
Rawatan jerawat
Rawatan di rumah
Terdapat beberapa perkara yang boleh dilakukan di rumah bagi mencegah jerawat. Antara perkara tersebut adalalah:
- Membersihkan kulit setiap hari dengan sabun dan pencuci muka bagi membuang lebihan sebum dan kotoran.
- Menggunakan syampu kepala dengan kerap.
- Menggunakan bahan kosmetik jenis larut air atau “noncomedogenic” (tidak menyebabkan tersumbat).
- Tidak memicit atau “meletupkan” jerawat, yang boleh menyebabkan jangkitan kuman dan lebihan minyak pada muka.
- Tidak memakai topi atau band kepala yang ketat.
- Tidak kerap menyentuh muka.
Ubat-ubatan
Jika langkah pencegahan tidak berhasil, terdapat beberapa jenis ubat jerawat yang boleh dibeli di farmasi. Kebanyakan ubat-ubat ini mengandungi bahan yang membantu membunuh bakteria atau mengurangkan penghasilan sebum pada muka. Antaranya adalah:
- Benzoyl peroxide yang terdapat pada kebanyakkan ubat jerawat. Ianya digunakan untuk mengeringkan jerawat dan mengelakkan berlakunya jerawat yang baru. Bahan ini juga boleh membunuh bakteria.
- Sulfur merupakan bahan semulajadi dengan bau yang senang dikenali dan boleh ditemui dalam beberapa jenis losyen, pencuci dan topeng muka.
- Resorcinol jarang digunakan dan berfungsi untukk membuang sel kulit mati.
- Salicylic acid selalu digunakan dalam sabun dan pencuci muka. Ianya menghalang pori dari tersumbat.
Walaubagaimanapun ada yang masih mengalami masalah jerawat setelah memakai ubat dari farmasi. Jika gejala berterusan, dapatkan nasihat perubatan. Doktor boleh memberikan beberapa ubat bagi mengurangkan gejala dan mengelakkan pembentukan parut. Antaranya adalah:
- Antibiotik jenis makan atau sapu untuk mengurangkan keradangan dan membunuh bakteria. Selalunya digunakan untuk jangkamasa pendek supaya tidak berlakunya kerintangan bakteria terhadap antibiotik tersebut yang akan menyebabkan jerawat lebih sukar ditangani pada masa hadapan.
- Ubat krim sapu seperti asid retinoik atau benzoyl peroxide yang lebih kuat dari yang boleh dibeli di farmasi. Bahan ini boleh mengurangkan penghasilan minyak. Selain itu benzoyl peroxide juga boleh membunuh bakteria, memusnahkan komedon dan mengurangkan keradangan pada kulit.
Wanita yang mengalami jerawat disebabkan perubahan hormon boleh dirawat menggunakan pil perancang atau spironolakton. Ubat-ubat ini akan menyeimbangkan hormon lalu mengurangkan penghasilan minyak pada kulit.
Isotretinoin (Accutane) pula merupakan ubat berasaskan vitamin A yang digunakan untuk merawat jerawat jenis nodule yang teruk. Namun ianya boleh menyebabkan kesan sampingan berbahaya dan hanya digunakan sebagai langkah akhir jika rawatan lain tidak berkesan.
Doktor juga boleh mencadangkan prosedur tertentu bagi mengurangkan pembentukan parut dan merawat jerawat. Prosedur ini dilakukan untuk membuang sel kulit mati dan mengurangkan penghasilan sebum. Antara prosedur tersebut adalah:
- Terapi fotodinamik yang menggunakan ubat dan lampu khas atau lazer untuk mengurangkan penghasilan minyak dan membunuh bakteria. Terdapat juga rawatan lazer untuk mengurangkan parut.
- Dermabrasion iaitu prosedur membuang lapisan atas kulit menggunakan berus berputar dan sesuai digunakan untuk merawat parut akibat jerawat.
- Microdermabrasion pula adalah rawatan seperti dermabrasion tetapi lebih ringan yang bertujuan untuk membuang sel kulit mati.
- Kupasan kimia (chemical peel) merupakan prosedur untuk membuang lapisan atas kulit seterusnya membuang kulit yang telah rosak. Ianya berkesan untuk mengurangkan parut jerawat.
- Suntikan kortison juga boleh diberikan untuk jerawat jenis cyst bersaiz besar. Kortison merupakan sejenis steroid yang dihasilkan secara semulajadi oleh badan dan berfungsi mengurangkan keradangan serta mempercepatkan penyembuhan. Suntikan kortison perlu dijalankan bersekali dengan rawatan yang lain.
Kesan jangka panjang
Selalunya kebanyakan rawatan jerawat berkesan dalam mengurangkan atau memulihkan masalah ini. Pemullihan boleh mengambil masa dari enam ke lapan minggu.
Walaubagaimanapun, kadangkala jerawat boleh muncul semula dan memerlukan rawatan tambahan untuk jangkamasa panjang. Rawatan menggunakan isotretinoin selalunya memberikan penyembuhan jangka panjang.
Parut jerawat boleh menyebabkan tekanan emosi, jadi rawatan awal jerawat adalah penting sebelum parut berlaku. Pakar kulit boleh membantu dalam mengurangkan atau menghilangkan parut yang telah terjadi.
Pencegahan jerawat
Amat sukar untuk mencegah jerawat namun beberapa perkara berikut boleh dilakukan. Antaranya adalah:
- Mencuci muka dua kali sehari dengan menggunakan pencuci tanpa minyak.
- Menggunakan ubat jerawat dari farmasi bagi mengurangkan kulit berminyak.
- Mengelakkan alat kosmetik yang mengandungi minyak.
- Membuang kosmetik pada muka dan membersihkan kulit sepenuhnya sebelum tidur.
- Mandi selepas bersenam.
- Elakkan memakai pakaian terlalu ketat.
- Jaga pemakanan dan elakkan mengambil gula terlalu banyak.
- Kurangkan stres atau tekanan.
Bincang dengan doktor anda mengenai strategi dan rawatan terbaik bagi mengurangkan jerawat.
