Sepsis adalah situasi dimana badan memberikan tindakbalas yang tidak normal terhadap jangkitan. Ianya juga dikenali sebagai septisemia.
Ketika sepsis berlaku, sistem imun badan, yang berfungsi untuk melawan jangkitan kuman, akan melepaskan banyak bahan kimia ke dalam darah. Ini akan mencetuskan reaksi keradangan yang boleh merosakkan organ-organ dalam badan.
Selain itu, darah beku juga boleh terjadi dan akan mengurangkan aliran darah ke bahagian-bahagian badan serta organ. Ini akan menyebabkan organ dan badan tidak mendapat nutrien dan oksigen yang mencukupi bagi menjalankan fungsi-fungsi normal.
Dalam kes yang teruk, sepsis akan menyebabkan tekanan darah menurun secara mendadak. Keadaan ini dikenali sebagai renjatan sepsis (septic shock). Ianya akan menyebabkan kegagalan organ, seperti paru-paru, buah pinggang, dan hati serta boleh membahayakan nyawa.
Punca dan faktor risiko
Selalunya punca utama sepsis adalah disebabkan oleh jangkitan bakteria. Tetapi ianya juga boleh berlaku disebabkan jangkitan kuman yang lain. Jangkitan boleh bermula sebaik sahaja bakteria, parasit, kulat atau virus mula memasuki badan, walaupun hanya melalui luka yang kecil.
Jangkitan pada tulang, yang dikenali sebagai osteomyelitis juga boleh menyebabkan sepsis. Bagi mereka yang sedang ditahan di dalam wad, bakteria boleh masuk ke dalam badan melalui saluran intravena, tiub kencing, dan juga kudis katil.
Sepsis lebih mudah berlaku kepada meraka yang:
- Mempunyai sistem imun yang lemah disebabkan penyakit seperti HIV atau kanser atau kerana mengambil sesetengah ubat seperti steroid atau ubat bagi mengelakkan penolakan organ selepas pemindahan.
- Wanita hamil
- Bayi baru lahir dan kanak-kanak
- Warga emas, terutamanya yang mempunyai masalah perubatan
- Seseorang yang baru keluar dari hospital atau baru menjalani pembedahan besar
- Menggunakan tiub kencing atau tiub pernafasan
- Menghidap kencing manis
- Menghidap masalah kesihatan serius seperti apendisitis, pneumonia, meningitis, sirosis, atau jangkitan saluran kencing
Tanda dan gejala
Sepsis boleh bermula pada mana-mana sahaja bahagian badan, jadi ianya boleh mempunyai pelbagai gejala. Antara gejala awal sepsis termasuklah pernafasan laju dan kekeliruan. Gejala-gejala lain pula termasuklah:
- Demam dan sejuk
- Suhu badan sangat rendah
- Jarang kencing
- Degupan jantung laju
- Muntah dan mual
- Cirit-birit
- Kepenatan atau lemah badan
- Kulit berwarna merah atau bertompok
- Berpeluh atau kulit lembap
- Sakit yang teruk
Pengesanan
Doktor akan melakukan pemeriksaan fizikal dan beberapa ujian bagi melihat:
- Bakteria di dalam darah atau cecair badan
- Tanda-tanda jangkitan pada x-ray, imbasan CT atau ultrasound
- Kiraan darah putih – samada bertambah atau berkurang
- Kiraan platelet yang rendah dalam darah
- Tekanan darah rendah
- Terlalu banyak asid dalam darah (asidosis)
- Kekurangan oksigen dalam darah
- Masalah pembekuan darah
- Elektrolit yang tidak seimbang
- Masalah buah pinggang dan hati
Rawatan
Pesakit mungkin perlu dimasukkan ke unit rawatan rapi (ICU) apabila dikesan mengalami sepsis. Pasukan perubatan akan berusaha untuk menghentikan jangkitan, memastikan organ terus berfungsi, dan mengawal tekanan darah. Kemasukan cecair melalui intravena dan bantuan oksigen juga dapat membantu pesakit sepsis.
Antibiotik spektrum lebar akan digunakan pada peringkat awal bagi melawan bakteria. Apabila bakteria punca jangkitan dapat dikenalpasti, antibiotik yang lebih spesifik untuk membunuh bakteria tersebut akan diberikan. Selalunya, pesakit juga akan diberikan ubat vasopressor (untuk mengecutkan salur darah) bagi memulihkan tekanan darah. Pesakit juga mungkin akan diberikan ubat kortikosteroid bagi melawan keradangan atau insulin untuk mengawal paras gula dalam darah.
Dalam kes yang teruk, rawatan lanjut akan diberikan termasuklah bantuan mesin pernafasan (ventilator) dan juga dialisis. Pembedahan juga boleh dilakukan bagi membuang punca jangkitan daripada badan.
Komplikasi
Apabila sepsis menjadi semakin teruk, ianya akan menyebabkan pelbagai komplikasi kepada badan. Antara komplikasi ini adalah:
- Kegagalan buah pinggang
- Kematian tisu (gangren) pada jari tangan dan kaki, yang memerlukannya dibuang
- Kerosakan pada paru-paru, otak dan jantung
- Lebih berisiko mendapat jangkitan kuman yang lain
Sepsis boleh menyebabkan kematian dalam 25 ke 40 peratus daripada keseluruhan kes.
Pencegahan
Mencegah jangkitan merupakan langkah terbaik bagi mencegah sepsis.
Lakukan amalan berikut:
- Kerap membasuh tangan dengan sabun dan air selama sekurang-kurangnya 20 saat bagi setiap sesi
- Mendapatkan vaksinasi yang dicadangkan oleh doktor seperti vaksin influenza dan cacar air
- Mengawal penyakit kronik
- Jika terdapat kecederaan pada badan, bersihkannya secepat mungkin. Pastikan ianya sentiasa bersih sehingga sembuh dan perhatikan tanda-tanda jangkitan.
- Rawat setiap jangkitan. Dapatkan pemeriksaan doktor secepat mungkin terutamanya apabila jangkitan menjadi semakin teruk.
Tulis Komen