Dadah jenis stimulan juga dikenali sebagai dadah perangsang. Ianya boleh diterbitkan daripada sumber semulajadi dan juga sintetik. Trend pengambilan dadah stimulan adalah antara yang tertinggi di Malaysia dan selalu diambil di kelab malam dan juga untuk tujuan-tujuan tertentu seperti ketika bekerja, pesta seks, dan lain-lain lagi.
Jenis-jenis Stimulan
Alkaloid kokain didapati daripada daun koka yang banyak tumbuh di Pergunungan Andes, Peru.
Amfetamin dihasilkan secara komersil; ianya termasuk Adderall, Dexedrine, dan bifetamin. Walaupun tidak sekuat amfetamin, terdapat dadah yang menyerupai amfetamin yang mempunyai kesan yang sama dan sering juga disalahgunakan seperti methylphenidate (Ritalin), fenfluramine, pemoline dan fentermin.
Methamfetamin juga merupakan dadah sintetik. Contohnya dadah Desoxyn yang dihasilkan secara komersil di makmal haram.
MDMA (3,4 methylenedioxymethamphetamine) ataupun dikenali juga sebagai ekstasi merupakan dadah psikoaktif sintetik dan struktur kimianya menyerupai kedua-dua methamfetamin dan juga halusinogen mescaline, tetapi bertindak lebih sebagai stimulan.
Antara dadah stimulan yang baru pula adalah seperti pil Captagon yang banyak digunakan oleh pengganas di timur tengah ketika perang.
Rupa Bentuk Stimulan
Dadah amfetamin yang dihasilkan secara komersil terdapat dalam bentuk tablet dan kapsul. Kokain terdapat dalam bentuk serbuk putih tetapi boleh juga diproses menjadi “kokain crack” (campuran kokain, air, dan baking soda yang akan dikeringkan); campuran yang dikeringkan ini akan dipecahkan dalam bentuk “batu” dan diambil dengan cara merokok.
Methamfetamin selalunya terdapat dalam bentuk serbuk kristal atau blok yang berwarna putih atau kuning, tidak berbau dan mempunyai rasa pahit.
Cara Pengambilan Stimulan
Stimulan diambil secara:
- Menelan
- Snorting (disedut melalui hidung selepas tabletnya dihancurkan)
- Merokok
- Suntikan selepas dilarutkan menggunakan air
Kesan amfetamin boleh bertahan dari 4 ke 6 jam.
Kokain diambil dengan cara:
- Snorting
- Suntikan
- Merokok
Kokain merupakan dadah yang bertindak untuk jangkamasa pendek, dan penyerapan yang pantas menyebabkan kesannya tidak bertahan lama. Kesan “high” apabila mengambil kokain boleh bertahan dari 15 ke 30 minit, tetapi jika diambil secara merokok hanya bertahan dari 5 ke 10 minit sahaja. Oleh sebab itu kokain selalunya diambil secara binge – iaitu diambil secara berterusan dalam jangkamasa yang singkat dengan dos yang semakin meningkat.
Methamfetamin diambil secara:
- Menelan (jarang)
- Merokok
- Menyedut dari hidung (snorting)
- Suntikan
Methamfetamin bertahan lebih lama dari 4 ke 6 jam. Apabila diambil dengan cara merokok, kesannya boleh bertahan sehingga 8 jam atau lebih.
Penggunaan Stimulan Dalam Perubatan
Amfetamin selalunya digunakan untuk merawat narkolepsi (masalah tidur yang berlebihan dan berlaku secara tiba-tiba), obesiti, dan attention deficit, hyperactive disorder (ADHD).
Kokain pula dijadikan ubat tahan sakit sapuan, kadangkala digunakkan untuk menghilangkan deria rasa dalam hidung ketika memasukkan tiub, menghilangkan deria rasa pada mata atau tenggorok ketika pembedahan, dan menghilangkan rasa sakit kronik.
Methamfetamin juga digunakan dalam rawatan ADHD dan obesiti.
Ekstasi tidak mempunyai sebarang kegunaan dalam perubatan.
Kesan Stimulan Yang Diingini
- Perasaan euforia
- Tenaga dan ketahanan meningkat
- Lebih banyak bercakap
- Minda lebih peka
- Rasa gembira dan berkuasa
- Tidak kekok ketika bersosial
- Merasa diri terlampau bijak, berkuasa dan kompeten
- Peningkatan deria penglihatan, pendengaran dan sentuhan
- Peningkatan nafsu seksual (pada dos rendah)
- Merasa lebih beremosi dan mempunyai lebih empati terhadap diri sendiri dan orang lain (empathogen)
- Perubahan persepsi
- Deria lebih sensitif
- Gangguan visual dan halusinasi
Kesan Sampingan Stimulan
- Anak mata mengembang
- Sakit kepala
- Gelisah dan tidak dapat tidur (insomnia)
- Keresahan (anxiety)
- Sakit perut dan muntah
- Kurang selera makan
- Menjadi agresif dan ganas
- Perasaan seperti serangga merayap pada permukaan kulit (formication)
- Kurang nafsu seksual (pada dos tinggi)
- Rasa takut (paranoid)
Disebabkan pengambilan intranasal:
- Hilang deria bau
- Pendarahan hidung kronik
- Masalah menelan
- Selsema kronik
Disebabkan pengambilan secara merokok:
- Dahaga
- Batuk
- Suara menjadi garau
Masalah Perubatan Disebabkan Penggunaan Stimulan
Antara masalah perubatan yang kerap berlaku disebabkan penggunaan atau ketagihan dadah stimulan adalah seperti berikut:
- Serangan jantung (kardiovaskular) atau strok (serebrovaskular) yang boleh mengakibatkan kematian mengejut
- Serangan paranoid psikosis yang sementara
- Masalah gigi yang teruk, termasuk gigi meretak disebabkan rahang diketap ketika sedang “high” dan juga gigi mereput disebabkan oleh mulut kering dan kesan asid daripada kokain atau methamfetamin yang masuk ke dalam mulut melalui hidung.
- Tisu usus boleh mati (gangrene) disebabkan kurang aliran darah
- Reaksi alergik di kawasan suntikan
- Masalah pernafasan yang serius termasuk jangkitan kuman (pneumonia), pendarahan dan kegagalan pernafasan akibat kesan dadah daripada merokok.
- Sakit otot muka dan badan akibat menggaru, yang boleh mengakibatkan jangkitan
- Kehilangan berat yang mendadak dan kurang zat
- Strok (angin ahmar)
- Jangkitan pada jantung
- Paru-paru rosak
- Buah pinggang rosak
- Kerosakan hati
- Apabila diambil oleh wanita mengandung, boleh menyebabkan:
- Pemisahan uri daripada dinding rahim (placenta previa) serta pendarahan teruk
- Kematian bayi dalam kandungan
- Kecacatan bayi seperti masalah jantung, retak lelangit mulut dan kecacatan kaki
- Pendarahan otak pada bayi dan strok
Kesan Overdos Stimulan
- Risiko jika overdos:
- Sawan
- Suhu badan meningkat mendadak
- Kematian mengejut disebabkan serangan jantung dan juga strok haba
Kesan Sampingan Methamfetamin dan Ekstasi
Penggunaan Methamfetamin yang kronik boleh mengubah cara otak berfungsi. Melalui kajian imbasan otak telah menunjukkan terdapat perubahan aktiviti otak yang menyebabkan masalah pergerakan dan pembelajaran. Perubahan ketara pada struktur dan fungsi otak yang mengawal memori dan emosi juga dapat dilihat.
Perubahan ini akan kekal walaupun pengguna methamfetamin berhenti mengambilnya untuk tempoh yang lama, dan ada juga fungsi otak yang akan pulih selepas beberapa tahun.
Ekstasi juga mempunyai risiko perubatan yang tersendiri:
- Masalah kekurangan air atau dehidrasi (terutamanya jika diambil bersama alkohol), yang akan menyebabkan strok haba, kerosakan otot dan juga buah pinggang
- Sawan
- Pada dos yang tinggi boleh mengganggu fungsi kawalan suhu badan
- Kadangkala boleh menyebabkan peningkatan suhu badan secara mendadak yang boleh merosakkan hati, buah pinggang, jantung dan seterusnya kematian
- Peningkatan kadar denyutan jantung dan tekanan darah yang boleh menyebabkan serangan jantung
- Boleh mengganggu proses metabolisma badan, dan peningkatan kadar MDMA dalam badan jika diambil dengan kerap dalam jangkmasa singkat
- Kajian pada haiwan menunjukkan MDMA boleh merosakkan otak. Kajian ini menunjukkan pendedahan kepada MDMA walaupun hanya selama 4 hari boleh merosakkan saraf berkaitan serotonin yang memberi kesan 6 ke 7 tahun kemudian.
Gejala Tarikan Stimulan (Withdrawal)
Gejala tarikan bergantung kepada jumlah dos, kekerapan dan berapa lama dadah stimulan ini diambil. Gejala tarikan daripada stimulan menyeksakan tetapi selalunya tidak membahayakan nyawa. Pola gejala tarikan yang akan berlaku adalah seperti berikut:
Kesan segera:
- Kekurangan tenaga, motivasi dan mengantuk yang teruk
- Kemurungan
Selepas beberapa hari berhenti:
- Gejala berkurang
- Tenaga semakin bertambah
5 ke 7 hari selepas berhenti, boleh kekal sehingga beberapa minggu atau bulan:
- Keinginan atau craving kepada dadah
- Lemah dan kurang tenaga
- Susah merasa gembira (anhedonia)
- Kumurungan
- Kurang motivasi
- Mimpi buruk
- Sukar tidur (insomnia)
- Rasa resah
- Selera makan bertambah
