Mata buta bermaksud hilang penglihatan untuk melihat semua objek termasuk cahaya.
Kebutaan separa pula bermaksud penglihatan yang terhad. Sebagai contoh seseorang yang rabun teruk atau tidak boleh membezakan bentuk objek. Kebutaan penuh bermaksud langsung tidak dapat melihat.
Buta dari sudut undang-undang bermaksud penglihatan yang teruk. Orang yang mempunyai penglihatan normal boleh melihat pada jarak 200 kaki tetapi mereka yang buta hanya boleh melihat sehingga jarak 20 kaki.
Dapatkan pemeriksaan mata dengan segera jika anda tidak dapat melihat secara tiba-tiba. Dapatkan pertolongan orang lain untuk membawa anda ke jabatan kecemasan dan jangan tunggu sehingga penglihatan pulih semula terlebih dahulu.
Bergantung kepada punca hilang penglihatan, rawatan segera mungkin dapat meningkatkan kadar pemulihan penglihatan anda. Rawatan yang boleh diberikan termasuklah ubat-ubatan dan juga pembedahan.
Tanda-tanda dan gejala
Jika seseorang telah buta sepenuhnya, mereka tidak akan dapat melihat apa-apa termasuk cahaya. Jika seseorang itu buta separuh, mereka boleh mengalami gejala-gejala seperti berikut:
- Penglihatan kabur
- Tidak boleh membezakan bentuk
- Hanya nampak bayang-bayang
- Tidak dapat melihat pada waktu malam
- Pandangan yang sempit (tunnel vision)
Gejala pada kanak-kanak
Sistem penglihatan kanak-kanak terbentuk seawal di dalam rahim dan akan matang sepenuhnya apabila berumur kira-kira 2 tahun.
Pada umur 6 ke 8 minggu, bayi anda sepatutnya boleh memandang tepat kepada objek dan mengikuti pergerakannnya. Pada umur 4 tahun, mata bayi sepatutnya boleh dikawal dan tidak meliar ke kiri atau kanan.
Gejala-gejala masalah penglihatan pada kanak-kanak termasuklah:
- Kerap menggosok mata
- Sensitif kepada cahaya
- Mata yang tidak boleh fokus
- Mata merah
- Kerap mengeluarkan air mata tanpa sebab
- Anak mata berwarna putih, normal adalah hitam
- Tidak dapat mengikuti pergerakan objek
- Pergerakan mata tidak normal selepas berumur 6 bulan
Punca mata buta
Penyakit berikut boleh menyebabkan mata buta iaitu:
- Glaukoma yang merujuk kepada masalah mata yang menyebabkan kerosakan saraf optik, iaitu saraf yang menyampaikan isyarat dari mata ke otak.
- Degenerasi makular iaitu sejenis penyakit yang memusnahkan bahagian mata yang membolehkan seseorang melihat dengan jelas. Ianya selalu berlaku kepada mereka yang lebih berumur.
- Katarak yang menyebabkan penglihatan kabur atau buta bergantung kepada tahap keterukannya.
- Mata malas juga boleh menyebabkan hilang penglihatan.
- Neuritis optik yang merupakan keradangan saraf optik dan boleh menyebabkan hilang penglihatan secara sementara atau kekal.
- Retinitis pigmentosa yang merujuk kepada kerosakan retina tetapi jarang menyebabkan buta.
- Ketumbuhan di bahagian mata yang merosakkan retina atau saraf optik juga boleh menyebabkan buta.
Buta juga boleh disebabkan komplikasi kencing manis atau jika seseorang mengalami strok. Penyebab buta yang lain termasuklah:
- Kecacatan dari lahir
- Kecederaan mata
- Komplikasi pembedahan mata
Punca buta pada kanak-kanak
Keadaan berikut boleh menyebabkan hilang penglihatan atau buta pada kanak-kanak:
- Jangkitan kuman
- Saluran air mata tersumbat
- Katarak
- Mata juling atau strabismus
- Mata malas atau amblyopia
- Kelopak mata menurun atau ptosis
- Glaukoma kongenital
- Retinopathy of prematurity (ROP) atau retinopati pramatang iaitu masalah yang berlaku pada bayi pramatang disebabkan saluran darah ke retina yang masih belum terbentuk sepenuhnya.
- Penglihatan tidak fokus atau pertumbuhan penglihatan yang terbantut.
Faktor risiko menjadi buta
Berikut merupakan mereka yang lebih berisiko untuk menjadi buta:
- Mempunyai penyakit mata seperti degenerasi makular dan glaukoma
- Menghidap kencing manis
- Mengalami strok
- Menjalani pembedahan mata
- Mereka yang bekerja dengan perkakas tajam atau bahan toksik serta pekerja kimpalan
- Bayi pramatang
Pengesanan masalah penglihatan
Pemeriksaan mata yang lengkap perlu dilakukan oleh doktor mata atau ahli optometri untuk menentukan tahap hilang penglihatan.
Antara ujian-ujian yang boleh dilakukan termasuklah:
- Ujian penglihatan pada jarak tertentu
- Ujian fungsi otot mata
- Ujian untuk melihat fungsi anak mata
Pemeriksaan kesihatan mata juga boleh dilakukan menggunakan alat slit lamp. Ianya merupakan mikroskop berkuasa rendah yang dipadankan dengan cahaya yang terang.
Mengesan masalah penglihatan pada kanak-kanak
Doktor akan memeriksa mata dan penglihatan bayi anda seawal dilahirkan. Pada umur 6 bulan, doktor akan memeriksa mata kanak-kanak untuk melihat akuiti visual, fokus dan pergerakan mata.
Doktor juga akan melihat keadaan mata dan jika bayi boleh mengikut pergerakan cahaya atau objek.
Anak anda sepatutnya boleh memberikan perhatian kepada rangsangan cahaya seawal umur 6 ke 8 minggu. Jika anak anda tidak bertindakbalas terhadap cahaya atau objek berwarna-warni pada umur 2 ke 3 bulan, sila berjumpa doktor.
Beritahu juga jika anak anda mengalami mata juling atau gejala-gejala mata yang lain.
Rawatan mata buta
Dalam sesetengah kes buta atau hilang penglihatan, rawatan berikut dapat membantu memulihkan semula penglihatan iaitu:
- Cermin mata
- Kanta lekap
- Pembedahan
- Ubat-ubatan
Jika masalah buta separa tidak dapat dipulihkan, doktor akan memberikan panduan dan teknik-teknik untuk membantu seseorang menjalankan aktiviti harian. Antaranya adalah dengan menggunakan kanta pembesar, meningkatkan saiz perkataan pada komputer atau menggunakan bantuan audio seperti jam audio dan buku audio.
Buta sepenuhnya memerlukan banyak perubahan gaya hidup dan seseorang yang buta juga perlu belajar kemahiran-kemahiran baru. Antaranya, mereka perlu belajar:
- Membaca tulisan Braille
- Menggunakan anjing panduan
- Menyusun semula peralatan atau perabot rumah supaya lebih selamat dan mudah dicari
- Melipat duit dengan cara tertentu untuk mudah dibezakan
Terdapat juga banyak produk yang dapat membantu seseorang yang buta seperti telefon khas, alat membezakan warna dan alat memasak khas. Terdapat juga peralatan sukan khas seperti bola sensori.
Kesan jangka panjang
Seseorang itu mungkin boleh memulihkan penglihatan atau memperlahankan proses kebutaan jika mereka mendapatkan rawatan lebih awal.
Untuk penyakit katarak, pembedahan mampu memulihkan semula tahap penglihatan. Untuk penyakit seperti glaukoma dan degenerasi makular pula, pengesanan awal boleh mengelakkan penglihatan menjadi lebih teruk seterusnya menjadi buta.
Jika mata telah buta sepenuhnya dan tidak dapat dipullihkan lagi, seseorang itu perlu melakukan penyesuaian gaya hidup.
Cara mencegah mata menjadi buta
Untuk mengesan penyakit mata dan mengelakkan hilang penglihatan, dapatkan pemeriksaan mata secara berkala. Jika anda dikesan mengalami sebarang penyakit mata, sila jalani rawatan yang telah digariskan oleh doktor anda.
Bagi kanak-kanak pula, dicadangkan pemeriksaan mata dilakukan pada umur berikut:
- Umur 6 bulan
- Umur 3 tahun
- Setiap tahun bermula umur 6 ke 17 tahun
Jika terdapat gejala hilang penglihatan, anda disarankan untuk terus berjumpa doktor dengan segera.
Tulis Komen