Penyakit taun atau kolera merupakan penyakit berjangkit akut yang menyebabkan cirit-birit. Ianya disebabkan oleh jangkitan dalam usus oleh bakteria Vibrio cholerae dari kumpulan sero O1 atau O139. Sebanyak kira-kira 2.9 juta kes dan 95,000 kematian akibat penyakit taun berlaku pada setiap tahun di seluruh dunia.
Lebih kurang 1 daripada 10 penghidap taun akan mengalami gejala-gejala serius seperti cirit-birit berair, muntah dan kekejangan kaki. Pesakit ini akan mengalami kehilangan air yang cepat sehingga menyebabkan dehidrasi dan renjatan. Jika tidak diberikan rawatan, kematian boleh berlaku dalam tempoh beberapa jam.
Punca penyakit taun
Bakteria kolera selalunya ditemui pada air atau di dalam makanan yang telah tercemar dengan najis daripada pesakit taun. Penyakit taun selalunya tersebar di kawasan yang tidak mempunyai sistem rawatan air dan kumbahan yang bagus dan juga di kawasan yang tidak mengamalkan kebersihan.
Bakteria kolera juga boleh hidup di kawasan air bertakung atau paya. Memakan kerang mentah juga boleh menyebabkan jangkitan.
Cara jangkitan
Seseorang boleh dijangkiti apabila meminum atau makan makanan yang dicemari oleh bakteria kolera. Apabila berlakunya wabak taun, punca jangkitan selalunya disebabkan oleh najis pesakit taun yang mencemari sumber air atau makanan. Penyakit ini boleh merebak dengan cepat di kawasan yang tidak mempunyai sistem rawatan air dan kumbahan yang bagus. Penyakit ini tidak boleh merebak dari seseorang kepada orang yang lain melalui sentuhan kulit.
Tanda-tanda dan gejala
Gejala penyakit taun selalunya ringan atau berlaku tanpa gejala, tetapi gejala yang teruk juga boleh berlaku. Lebih kurang 1 daripada 10 pesakit taun akan mengalami gejala yang teruk seperti cirit-birit berair, muntah dan kekejangan kaki. Pesakit ini akan mengalami kehilangan air yang cepat sehingga menyebabkan dehidrasi dan renjatan. Jika tidak diberikan rawatan, kematian boleh berlaku dalam tempoh beberapa jam.
Tempoh inkubasi
Selalunya gejala akan muncul selepas 2 ke 3 hari seseorang itu dijangkiti bakteria kolera, namun ianya juga boleh berlaku selepas beberapa jam sehingga 5 hari.
Faktor risiko
Mereka yang tinggal dikawasan yang tidak mempunyai sistem rawatan air dan kumbahan yang bagus, kawasan tercemar atau masyarakat yang tidak menjaga kebersihan adalah berisiko tinggi untuk mendapat jangkitan taun.
Jika anda atau ahli keluarga mengalami gejala penyakit taun, dapatkan rawatan secepat mungkin. Kehilangan air boleh menjadi terlalu cepat sehingga memerlukan cecair gantian. Pesakit juga boleh mengambil garam rehidrasi (ORS) yang dicampur dengan air. Bayi yang mengalami cirit-birit perlu terus disusukan bagi menggantikan air yang keluar.
Pengesanan
Ujian pengesanan dilakukan dengan mengambal sampel najis atau sapuan pada dubur dan dihantar ke makmal untuk melihat jika terdapat bakteria kolera.
Rawatan
Penyakit taun selalunya boleh disembuhkan dengan menggantikan cecair dan elektrolit yang hilang melalui cirit-birit. Pesakit juga boleh diberikan garam rehidrasi (ORS), iaitu gabungan gula dan garam elektrolit yang dicampur dengan 1 liter air dan diminum dalam jumlah yang banyak. Campuran ORS ini boleh didapati di farmasi. Bagi mereka yang mengalami dehidrasi teruk, cecair gantian boleh diberikan melalui saluran intravena. Dengan rawatan yang cepat, kematian dapat dielakkan.
Antibiotik juga boleh diberikan untuk mempercepatkan penyambuhan dengan membunuh bakteria kolera. Namun rawatan penggantian air perlu diberikan terlebih dahulu. Penyakit taun tidak boleh merebak melalui sentuhan, jadi berada berdekatan dengan pesakit taun bukanlah faktor risiko untuk dijangkiti.
Pencegahan penyakit taun
Pastikan jika terdapat wabak penyakit taun di kawasan yang anda ingin lawati. Risiko mendapat jangkitan akan menjadi lebih rendah jika langkah pencegahan diambil.
Antara langkah yang boleh dilakukan jika anda ingin melawat kawasan yang sering mengalami wabak taun adalah:
- Minum air ynag sudah diproses, dimasak atau dirawat yang boleh didapati di dalam botol atau tin. Pastikan juga air di dalam botol yang dibeli tidak pernah dibuka. Elakkan meminum air paip dan air berais.
- Untuk menyahkuman air minuman, lakukan langkah berikut:
- Pastikan air menggelegak selama 1 minit, atau
- Tapis dan tambah dengan tablet atau titisan iodin
- Basuh tangan menggunakan sabun dan air dengan kerap terutamanya sebelum makan, ketika menyediakan makanan dan selepas menggunakan tandas.
- Jika tiada air dan sabun, boleh gunakan sanitizer dengan 60% alkohol
- Gunakan juga air botol atau yang sudah dimasak untuk mencuci pinggan, memberus gigi, membasuh, dan menyediakan makanan.
- Makan makanan yang dibungkus dengan bersih atau dimasak dan dihidangkan ketika masih panas.
- Jangan memakan makanan mentah atau makanan yang tidak dimasak secukupnya
- Pastikan sayur-sayuran dibasuh menggunakan air bersih dan buah dikupas kulitnya
- Buang air besar di kawasan yang sepatutnya bagi mengelakkan pencemaran sumber air dan makanan.
Vaksin penyakit taun
Terdapat vaksin untuk penyakit taun yang dikenali sebagai Vaxchora® yang memerlukan satu dos pengambilan. Ianya boleh diambil oleh orang dewasa berumur 18 ke 64 tahun yang ingin pergi ke kawasan wabak aktif untuk jangkitan bakteria Vibrio cholerae O1 (yang paling kerap menyebabkan taun).
Pertubuhan Kesihatan Sedunia juga telah meluluskan tiga jenis vaksin yang diambil secara oral iaitu vaksin Dukoral®, ShanChol®, dan Euvichol-Plus®/Euvichol®. Walaubagaimanapun tiada vaksin yang berkesan 100% dan langkah pencegahan masih perlu diambil bagi mengelak dijangkiti penyakit taun.
