Pankreatitis bermaksud keradangan pada organ pankreas. Pankreas merupakan kelenjar yang berbentuk panjang dan leper. Ianya terletak di belakang organ perut pada bahagian atas abdomen. Pankreas menghasilkan enzim yang membantu proses penghadaman dan juga menghasilkan hormon untuk mengawal pemprosesan gula (glukos) di dalam badan.
Pankreatitis boleh berlaku secara akut yang bermaksud secara tiba-tiba (selalunya beberapa hari) ataupun kronik di mana ia boleh memakan masa sehingga bertahun.
Pankreatitis yang ringan boleh sembuh tanpa apa-apa rawatan tetapi pankreatitis tahap teruk boleh mengancam nyawa.
Tanda dan simptom
Tanda dan simptom pankreatitis berbeza-beza, bergantung kepada jenis pankreatitis.
Tanda-tanda pankreatitis akut termasuklah:
- Sakit bahagian atas abdomen
- Sakit abdomen yang menjalar ke belakang
- Sakit abdomen yang bertambah teruk selepas makan
- Demam
- Jantung laju
- Mual dan muntah
- Sakit apabila perut ditekan
Tanda-tanda pankreatitis kronik pula termasuklah:
- Sakit bahagian atas abdomen
- Hilang berat badan tiba-tiba
- Najis berbau dan berminyak (steatorrhea)
Bila perlu berjumpa doktor
Jumpa doktor segera jika sakit pada bahagian abdomen yang berterusan. Pergi ke kecemasan jika sakit terlampau teruk sehingga tidak boleh duduk dan hanya berasa selesa pada posisi tertentu.
Punca pankreatitis
Pankreatitis terjadi apabila enzim pencernaan menjadi aktif walaupun masih berada di dalam pankreas, yang akan menyebabkan iritasi pada sel seterusnya keradangan berlaku.
Apabila pankreatitis akut berlaku berulang kali, kecederaan boleh berlaku kepada pankreas dan menyebabkan pankreatitis kronik. Parut juga akan terhasil pada pankreas yang menyebabkan fungsinya terjejas. Pankreas yang rosak boleh menyebabkan masalah penghadaman dan kencing manis.
Keadaan yang boleh menyebabkan pankreatitis termasuklah:
- Pembedahan abdomen
- Pengambilan alkohol
- Sesetengah ubat
- Cystic fibrosis
- Batu karang dalam hempedu
- Kandungan kalsium tinggi (hipercalcemia) dalam darah yang menyebabkan kelenjar paratiroid terlebih aktif (hiperparatiroidism)
- Kandungan trigliceride tinggi dalam darah (hipertrigliceridemia)
- Jangkitan
- Kecederaan abdomen
- Obesiti
- Kanser pankreas
Endoscopic retrograde cholangiopancreatography (ERCP) yang merupakan prosedur untuk merawat batu karang dalam hempedu boleh juga menyebabkan pankreatitis.
Kadangkala punca pankreatitis tidak dapat dipastikan.
Faktor risiko
Faktor yang boleh meningkatkan risiko pankeatitis termasuklah:
- Pengambilan alkohol berlebihan. Kajian menunjukkan peminum alkohol tegar (4 hingga 5 botol sehari) berisiko tinggi mendapat pankreatitis.
- Merokok. Perokok tiga kali ganda lebih berisiko mendapat pankreatitis kronik berbanding bukan perokok. Apabila berhenti risiko akan berkurang sehingga separuh.
- Obesiti. Mereka yang obese lebih mudah mendapat pankreatitis.
- Sejarah keluarga menghidap hepatitis. Terdapat faktor genetik yang meningkatkan risiko pankreatitis lebih-lebih lagi apabila terdapat faktor risiko yang lain.
Komplikasi pankreatitis
Pankreatitis boleh menyebabkan komplikasi yang teruk seperti:
- Pseudocyst. Pankreatitis boleh menyebabkan cecair dan kotoran berkumpul di dalam ruang berbentuk cyst pada pankreas. Apabila pecah ianya boleh menyebabkan pendarahan dalaman dan juga jangkitan.
- Jangkitan kuman. Pankreatitis akut boleh mendedahkan pankreas kepada bakteria dan jangkitan.
- Kegagalan buah pinggang. Pankreatitis akut boleh menyebabkan kegagalan buah pinggang yang memerlukan rawatan dialisis jika ianya teruk dan berterusan.
- Masalah pernafasan. Pankreatitis akut boleh menyebabkan perubahan kandungan kimia dalam badan yang mengganggu fungsi paru-paru seterusnya mengurangkan kandungan oksigen dalam darah.
- Kencing manis. Kerosakan kepada sel yang menghasilkan insulin pada pankreas akibat pankreatitis kronik boleh menyebabkan penyakit kencing manis di mana proses pengangkutan glukos akan terjejas.
- Kurang zat. Pankreatitis akut dan kronik boleh menyebabkan pankreas kurang menghasilkan enzim pencernaan makanan seterusnya mengurangkan penyerapan nutrien ke dalam badan. Pesakit boleh kurang zat, mengalami cirit-birit serta hilang berat walaupun makan seperti biasa.
- Kanser pankreas. Keradangan berpanjangan pada pankreas disebabkan pankreatitis kronik meningkatkan risiko mendapat kanser pankreas.
Bacaan lanjut berkenaan pankreatitis:
