Sakit gigi bermaksud kesakitan yang berlaku pada atau di sekeliling gigi. Dalam kebanyakan kes, sakit gigi menandakan terdapat masalah pada gigi atau gusi seseorang.
Kadangkala punca sakit gigi juga boleh berasal dari kawasan lain pada badan atau dikenali sebagai sakit rujukan (referred pain). Sakit gigi perlu dirawat dan tidak boleh dibiarkan sahaja kerana lama-kelamaan ianya akan menjadi lebih teruk dan gigi boleh mereput serta rosak.
Sakit gigi selalunya tidak membahayakan nyawa namun kadangkala sakit gigi boleh menandakan suatu keadaan yang memerlukan rawatan segera.
Tanda-tanda dan gejala
Sakit gigi boleh berlaku secara tiba-tiba atau perlahan-lahan, berterusan atau berulang-ulang. Selalunya pesakit akan mengalami gejala seperti berikut:
- Sakit yang berdenyut di sekeliling gigi dan gusi
- Bengkak di sekeliling gigi dan gusi, kadangkala boleh dilihat pada pipi
- Demam
- Sakit mencucuk apabila disentuh atau ketika menggigit
- Kemerahan di kawasan gusi terlibat
- Gigi dan gusi yang sensitif kepada makanan panas atau sejuk
- Sakit seperti terbakar, tetapi jarang berlaku
Punca-punca sakit gigi
Punca utama sakit gigi
Pereputan gigi merupakan punca utama sakit gigi. Jika tidak dirawat, ianya boleh menyebabkan nanah atau abses. Abses menandakan jangkitan kuman telah berlaku pada gigi dan gusi.
Jumpa doktor gigi dengan segera jika anda mengalami gigi reput atau abses. Jika dibiarkan, kadangkala jangkitan ini boleh merebak sehingga ke dalam otak dan mampu membahayakan nyawa.
Gigi tersekat (impacted tooth) juga boleh menyebabkan sakit gigi. Ini berlaku apabila gigi bongsu (wisdom tooth) tersekat di dalam tisu gusi atau tulang. Ini akan menyebabkannya tidak dapat tumbuh keluar lalu menyebabkan kesakitan.
Sakit gigi yang berpunca dari sebab lain
Resdung atau sinusitis merupakan keradangan ruang sinus yang disebabkan oleh jangkitan virus, bakteria atau fungus. Kerana kedudukan gigi atas yang berdekatan dengan ruang sinus, ianya juga boleh menyebabkan kesakitan pada gigi atas.
Punca sakit gigi yang jarang berlaku
Sakit jantung dan kanser paru-paru juga boleh menyebabkan sakit gigi. Kadangkala, sakit gigi boleh menjadi tanda serangan jantung.
Penyakit jantung dan paru-paru boleh menyebabkan sakit gigi disebabkan kedudukan saraf vagus. Saraf ini bermula daripada otak dan akan melalui bahagian rahang sebelum tiba ke organ dalam badan termasuklah jantung serta paru-paru.
Punca sakit gigi disebabkan saraf
Trigeminal neuralgia dan occipital neuralgia merupakan masalah keradangan pada saraf trigeminal dan occipital. Saraf ini menyalurkan isyarat kesakitan pada tulang muka, tengkorak dan juga gigi.
Apabila keradangan berlaku pada salah satu atau kedua-dua saraf ini, pesakit akan merasakan seolah-olah kesakitan itu berpunca daripada gigi.
Rawatan sakit gigi
Kebanyakan sakit gigi memerlukan rawatan pergigian. Rawatan di rumah hanya boleh memberikan kelegaan sementara sambil anda menunggu temujanji dengan doktor gigi.
Antara perkara yang boleh dilakukan di rumah sementara menunggu temujanji adalah:
- Mengambil ubat tahan sakit dari farmasi seperti paracetamol atau aspirin
- Menggunakan ubat sapu seperti benzocaine (Anbesol, Orajel)
- Jika disebabkan resdung, menggunakan dekongestan seperti pseudoephedrine (Sudafed)
- Menyapu minyak clove pada gigi yang sakit
Kanak-kanak berumur di bawah 2 tahun tidak sesuai diberikan benzocaine.
Rawatan pergigian
Selalunya pesakit akan mendapatkan rawatan dengan doktor gigi kerana punca utama sakit gigi adalah daripada masalah gigi atau gusi.
Doktor gigi akan melakukan pemeriksaan fizikal dan mungkin akan melakukan x-ray bagi mengesan jika terdapat pereputan gigi atau masalah lain. Ubat tahan sakit dan antibiotik akan diberikan jika terdapat jangkitan kuman.
Jika sakit gigi adalah disebabkan oleh pereputan gigi, bahagian gigi yang reput akan dibuang dengan menggunakan gerudi gigi dan akan diisi dengan bahan sintetik pergigian. Gigi bongsu yang tersumbat (impacted) mungkin memerlukan prosedur pembedahan untuk membuangnya.
Jika punca kesakitan gigi tidak dapat dikesan oleh doktor gigi, anda mungkin dicadangkan untuk berjumpa dengan doktor perubatan bagi pemeriksaan selanjutnya.
Rawatan resdung (Sinusitis)
Jika anda disahkan mengalami resdung, anda akan diberikan ubat antibiotik dan dekongestan. Jika terlampau teruk, pembedahan mungkin akan dicadangkan untuk membuka semula laluan hidung. Anda mungkin akan dirujuk kepada pakar otorhinolaringologi.
Rawatan trigeminal neuralgia dan occipital neuralgia
Tiada rawatan untuk menyembuhkan penyakit ini dan rawatan yang diberikan adalah untuk mengawal gejala kesakitan melalui ubat penahan sakit.
Rawatan sakit jantung dan paru-paru
Jika doktor gigi mengesyaki anda mengalami serangan jantung, anda akan dihantar segera ke jabatan kecemasan. Jika doktor gigi mengesyaki anda mengalami penyakit paru-paru, rujukan akan dilakukan kepada doktor perubatan untuk pemeriksaan lanjut.
Keadaan kecemasan untuk sakit gigi
Dapatkan rawatan kecemasan dengan segera jika anda mempunyai sakit gigi dengan gejala berikut:
- Bengkak pada rahang atau muka, yang menandakan jangkitan sedang merebak.
- Sakit dada, sesak nafas, pitam, atau tanda-tanda serangan jantung yang lain.
- Semput, nafas berbunyi, batuk berdarah atau batuk yang berpanjangan.
- Masalah pernafasan atau menelan, yang mungkin menandakan kanser paru-paru.
Pencegahan sakit gigi
Untuk mencegah sakit gigi, sila berus dan floskan gigi anda sekurang-kurangnya dua kali sehari dan dapatkan pemeriksaan gigi berkala setiap enam bulan atau seperti yang disarankan doktor gigi anda.
Jom pelajari cara menjaga gigi dan gusi anda dengan membaca artikel ini.
Anda juga boleh memastikan jantung dan paru-paru yang sihat dengan tidak merokok, menjaga pemakanan, dan bersenam sekurang-kurangnya 30 minit sehari, 5 kali seminggu.
